Islam mendahului Barat konsep pengasingan kuasa
Sekiranya Faham Perlembagaan yang menetapkan prinsip pentadbiran atau
dasar kenegaraan yang dianggap sebagai hasil atau sumbangan Barat dalam
memartabatkan kemuliaan manusia, ia sebenarnya telah lama mendapat
tempat dalam sistem pentadbiran Islam.
Sesungguhnya teori Faham Perlembagaan yang dikatakan diperkenal di
Barat itu bukanlah suatu yang baharu dalam sistem pentadbiran Islam.
Saya menyebut hal ini dalam bentuk perbandingan bukan untuk memenangkan
sistem pentadbiran kenegaraan yang telah diamalkan dalam pemerintahan
Islam, tetapi saya mahu menjelaskan bahawa ada prinsip yang diagungkan
di Barat itu sebenarnya tidak asing daripada prinsip Islam. Ia juga bagi
menolak pandangan sinis dan serong kepada sistem pentadbiran Islam.
Minggu lepas saya telah menyentuh tentang prinsip Faham Perlembagaan
dan pada minggu ini saya mahu menjuruskan perbincangan kepada elemen
utama dalam konsep Faham Perlembagaan, iaitu prinsip pengasingan kuasa.
Penghormatan kepada manusia
Walaupun tiada pengasingan kuasa pada awal permulaan pemerintahan
Islam atau semasa pemerintahan Rasulullah SAW, tetapi ini tidak bermakna
sistem pengasingan kuasa itu ditolak dalam sistem pentadbiran Islam.
Sekiranya dirujuk kepada sistem pentadbiran Rasulullah SAW, sebagaimana
juga dikehendaki dalam teori Faham Perlembagaan, tidak pernah
meminggirkan kepentingan atau merendahkan maruah manusia.
Pentadbiran Islam itu meletakkan keadilan dan penghormatan kepada
semua manusia sebagaimana prinsip Islam sebagai rahmat seluruh isi alam
cakerawala; Islam bukan hanya untuk orang Islam semata-mata kerana Islam
adalah rahmatan lil-'Alamin. Tiadanya pengasingan kuasa ketika
pemerintahan Rasulullah SAW adalah kerana kerasulan Baginda serta sifat
amanah Baginda SAW yang tiada tolak bandingnya. Konsep pengasingan kuasa
telah mula diperkenal ketika pemerintahan Umar Al- Khattab RA.
Pengasingan kuasa perlu dilakukan ketika pemerintahan Khalifah Umar
kerana berkembangnya geografi pemerintahan Islam dan penyeliaannya tidak
mudah. Ia juga bagi memastikan pentadbiran yang licin dan sempurna
serta, sebagaimana juga tujuan konsep itu diperkenal di Barat, bagi
mengelak penyalahgunaan kuasa.
Sebagaimana terbukti dalam sejarah, Khalifah Umar RA banyak membuat
pembaharuan pentadbiran. Ini yang dikenali sebagai Awliat-i- Umar atau
permulaan, dengan erti pembaharuan yang dilakukan Khalifah Umar RA.
Pemerintahan Khalifah Umar RA yang juga dikenali sebagai 'Golden Age'
itu antara lain telah membuat perubahan besar kepada sistem kehakiman.
Badan Kehakiman dalam struktur pengasingan kuasa menjadi satu badan yang
bebas. Dan, kebebasan kehakiman boleh dikatakan sebagai inti pati
kepada konsep pengasingan kuasa.
Badan kehakiman bebas pengaruh
Dalam konteks perbincangan teori Faham Perlembagaan sebagaimana faham
Barat, badan kehakiman ketika pemerintahan Umar RA telah dipisahkan
daripada pihak eksekutif dan legislatif. Ini menjadikan badan kehakiman
itu bebas daripada pengaruh kedua-dua pihak.
Bukan itu sahaja, badan kehakiman semasa pemerintahan Khalifah Umar
RA telah terbukti bebas dengan tindakan Umar RA sendiri yang mengarahkan
hakim supaya menjalankan tugas mereka tanpa membezakan mana-mana pihak,
hatta khalifah, iaitu Saidina Umar sendiri. Sering kali disebut dalam
buku sejarah dan perbahasan berkaitan pentadbiran serta perundangan
Islam, Khalifah Umar RA pernah menegur hakim yang memberikan perhatian
istimewa kepadanya kerana statusnya sebagai khalifah.
Walaupun adakalanya Saidina Umar sendiri bertindak sebagai hakim,
garis panduan mengenai keadilan sangat jelas. Antara bukti yang paling
jelas ialah surat yang telah ditulis oleh Khalifah Umar RA bagi memberi
garis panduan kehakiman, termasuk juga prinsip kebebasan kehakiman,
kepada Abu Musa al- Ashari ketika melaksanakan tugasnya sebagai hakim.
Kebebasan badan kehakiman ketika pemerintahan Umar RA juga sangat jelas
dengan sediaan gaji yang tinggi kepada hakim. Gaji yang tinggi juga
antara elemen penting di bawah konsep kebebasan kehakiman dalam Faham
Perlembagaan. Ini bagi mengelak penerimaan rasuah oleh kerana kedudukan
tinggi dan kuasa yang besar hakim.
Sekiranya kita begitu ghairah dengan konsep Faham Perlembagaan acuan
Barat, adalah amat elok untuk kita kembali meneliti dalam sejarah
pemerintahan Umar al-Khattab RA, pencetus kepada sistem pemerintahan
moden yang juga mengetengahkan prinsip Faham Perlembagaan. Cuma, mungkin
yang membezakan sistem pemerintahan Islam dan Faham Perlembagaan ialah
teori dalam nilai politik Islam yang meletakkan tiga tonggak, iaitu
prinsip ketuhanan, kerasulan dan pewaziran atau khilafah.
Ikuti kami melalui RSS 2.0.